Cuốn sách “Những điểm mới về an ninh quốc gia trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng” của Đại tướng, Giáo sư, Tiến sĩ Tô Lâm cung cấp các luận cứ, luận giải, và phân tích những điểm mới trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về an ninh quốc gia.
Nội dung cuốn sách được nghiên cứu, biên soạn khoa học và chặt chẽ, kế thừa và phát triển từ chuyên đề “Những nhận thức mới và tư duy mới về an ninh quốc gia” do Đại tướng, Giáo sư, Tiến sĩ Tô Lâm trình bày tại Hội nghị toàn quốc nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng vào ngày 28/3/2021. Cuốn sách được chia thành hai phần chính:
Phần thứ nhất: Bối cảnh mới và khái quát những điểm mới trong nhận thức, tư duy về an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia. Phần này trình bày sự phát triển nhận thức và tư duy của Đảng về an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia trong bối cảnh mới. Nó bao gồm nhận định về bối cảnh quốc tế đang diễn biến phức tạp, khó dự báo, tác động mạnh mẽ đến môi trường an ninh của Việt Nam, cũng như phân tích bối cảnh trong nước sau 35 năm đổi mới, với những thành tựu to lớn nhưng cũng còn nhiều yếu tố tiềm ẩn đối với an ninh quốc gia. Đảng đã có nhận thức và tư duy toàn diện, sâu sắc hơn về an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia, thể hiện tập trung ở các điểm mới sau:
Nhận thức về an ninh quốc gia và vị trí của nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia. An ninh quốc gia được xác định là sự vững mạnh, trường tồn của Đảng, sự ổn định và phát triển bền vững về mọi mặt của đất nước, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm cả ổn định chính trị, biên giới, chủ quyền lãnh thổ, an ninh và an toàn xã hội. Nhiệm vụ bảo đảm an ninh, cùng với quốc phòng, đã trở thành một trong bốn nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên trong sự nghiệp cách mạng hiện nay, bên cạnh phát triển kinh tế – xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt, và phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần.
Nhận thức về phạm vi bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ an ninh quốc gia. Nhận thức này đã chuyển từ tư duy thụ động, bó hẹp sang chủ động, hợp tác và phát triển, mở rộng phạm vi bảo vệ an ninh quốc gia ra ngoài biên giới hành chính quốc gia, tạo vành đai an ninh từ sớm, từ xa, bao gồm cả không gian, vùng trời và dưới lòng đất.
Nhận thức về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia. Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và lực lượng Công an nhân dân là vấn đề có tính nguyên tắc, là nhân tố quyết định thắng lợi.
Nhận thức về vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia. Đảng ta luôn coi trọng và phát huy vai trò của nhân dân, khẳng định sức mạnh của Công an nhân dân bắt nguồn từ sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân, thấm nhuần phương châm “lấy dân làm gốc”. Đại hội XIII tiếp tục nhấn mạnh khái niệm “thế trận lòng dân” và quan điểm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” trong mọi lĩnh vực, kể cả bảo vệ an ninh quốc gia.
Tư duy về xây dựng lực lượng Công an nhân dân. Đảng chủ trương xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Đại hội XIII cũng lần đầu tiên đề cập việc thực hiện chính sách hậu phương công an, thể hiện tư duy mới, toàn diện hơn trong xây dựng lực lượng này.
Nhận thức về phương châm, kế sách bảo vệ an ninh quốc gia. Đại hội XIII tiếp tục khẳng định phương châm “chủ động phòng ngừa” là chính. Đồng thời, phương châm “kiên quyết, kiên trì” đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ cũng được nhấn mạnh, là sự kết hợp giữa ý chí không khoan nhượng và sự tỉnh táo, không nóng vội, dựa vào sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và luật pháp quốc tế. Kế sách là ngăn ngừa các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa, giữ vững thế chủ động chiến lược.
Nhận thức về đối tác, đối tượng. Quan điểm của Đảng là những ai tôn trọng độc lập, chủ quyền, hữu nghị, hợp tác bình đẳng đều là đối tác; bất kỳ thế lực nào chống phá mục tiêu của Việt Nam đều là đối tượng. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, cần có cách nhìn biện chứng: trong mỗi đối tượng vẫn có thể có mặt cần tranh thủ, hợp tác; trong mỗi đối tác có thể có mặt mâu thuẫn với lợi ích của Việt Nam cần phải đấu tranh. Quan điểm này đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên hàng đầu.
Nhận thức về huy động các nguồn lực trong bảo vệ an ninh quốc gia. Các nguồn lực bao gồm nội lực và ngoại lực, cần được phát huy và kết hợp chặt chẽ. Đại hội XIII đã cụ thể hóa việc huy động nguồn lực từ địa phương và xã hội cho quốc phòng, an ninh.
Nhận thức về biện pháp bảo vệ an ninh quốc gia. Cuốn sách nhấn mạnh việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đối với nhiệm vụ tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc.
Phần thứ hai: Một số điểm mới nổi bật về an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia. Phần này đi sâu và phân tích năm điểm mới nổi bật được Văn kiện Đại hội XIII nhấn mạnh:
An ninh con người và bảo vệ an ninh con người, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương. “An ninh con người” là một khái niệm ngày càng được quan tâm, đặc biệt sau Chiến tranh lạnh, khi các thách thức an ninh trở nên đa dạng hơn, không chỉ từ xung đột quân sự mà còn từ các mối đe dọa phi truyền thống như khủng bố, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh mạng. Đại hội XIII đưa khái niệm này thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quốc phòng, an ninh, coi an ninh con người là trung tâm của mọi hoạt động, mục tiêu và động lực cho sự ổn định chính trị – xã hội và phát triển đất nước.
Xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Cuốn sách phân tích nội hàm của từng yếu tố:
Cách mạng: Thể hiện bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, dân tộc sâu sắc; trung thành tuyệt đối với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa. Đây là mục tiêu đầu tiên và quan trọng nhất, quyết định bản chất và bản lĩnh chính trị của lực lượng.
Chính quy: Thể hiện sự thống nhất về chính trị, tổ chức và hành động, thực hiện có nền nếp theo quy định, quy chế thống nhất. Việc bố trí Công an chính quy về xã là một điểm đột phá.
Tinh nhuệ: Là chất lượng tổng hợp, toàn diện của lực lượng, đảm bảo khả năng đấu tranh hiệu quả với các thế lực thù địch và tội phạm, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong mọi điều kiện.
Hiện đại: Thể hiện qua tư duy, phương pháp, kiến thức của cán bộ và hệ thống trang thiết bị phục vụ công tác, có năng lực tư duy sắc sảo, tác phong làm việc khoa học, và làm chủ công nghệ tiên tiến. Mục tiêu này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Cuốn sách cũng nhấn mạnh mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ giữa các thành tố cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại để tạo nên sức mạnh tổng hợp của lực lượng Công an nhân dân.
Nghiên cứu, phát triển lý luận an ninh. Đại hội XIII nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục nghiên cứu, phát triển lý luận về quốc phòng, quân sự, an ninh, nghệ thuật quân sự, nghệ thuật bảo vệ an ninh quốc gia, an ninh xã hội trong tình hình mới. Đây là lần đầu tiên “nghệ thuật bảo vệ an ninh quốc gia” và “nghệ thuật an ninh xã hội” chính thức được đưa vào văn kiện Đảng. Lý luận an ninh hiện nay đã được xây dựng thành hệ thống tương đối hoàn chỉnh, bao gồm lý luận chung và lý luận nghiệp vụ an ninh các chuyên ngành, với hệ thống khái niệm, thuật ngữ khoa học và thời sự, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Củng cố, phát huy tiềm lực quốc phòng, an ninh. Tiềm lực quốc phòng, an ninh là tổng thể mọi khả năng về vật chất và tinh thần có thể huy động từ mọi lĩnh vực ở trong nước và ngoài nước để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Nó được thể hiện ở tiềm lực chính trị, tinh thần; tiềm lực kinh tế; tiềm lực khoa học, công nghệ; và tiềm lực quân sự, an ninh. Tư duy về tiềm lực quốc phòng, an ninh đã được hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, kế thừa học thuyết Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Kết hợp giữa quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại. Đây là một tất yếu khách quan và nội dung quan trọng trong đường lối phát triển đất nước, nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Tư duy này dựa trên sự kế thừa bài học kinh nghiệm từ lịch sử, vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, và phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đại hội XIII đề cập cụ thể hơn việc kết hợp này phải được thực hiện trong từng địa phương, vùng, địa bàn chiến lược và trong từng nhiệm vụ, chương trình, kế hoạch cụ thể. Việc xây dựng, phát triển toàn diện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đối ngoại là cơ sở, tiền đề, và phương thức để bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, đồng thời bảo vệ an ninh quốc gia là điều kiện quan trọng để xây dựng, phát triển đất nước./.